سلبریتی ها، کارگزاران منفعت جوی سرمایه داری

دکتر سیمین کاظمی

♦️چهره های سرشناس یا سلبریتی ها، از گروه های مرجع در جامعه هستند که در شکل دادن به ارزش ها و هنجارهای معینی در جامعه نقش دارند و از نفوذ و اعتبار برخوردارند. سبک زندگی و علایق و کارهای آنها مورد توجه جامعه است. بخشی از جامعه از آنها تقلید می کند و ویژگی های خود را در مقایسه با این چهره ها ارزیابی می کند. به علت شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، امروزه مهمترین گروه های مرجع در جوامع هنرپیشه ها و ورزشکاران هستند و بعضا چهره های اینستاگرامی و... . در واقع سلبریتی ها کارگزاران نظام سرمایه داری هستند که به انباشت ثروت و حفظ نظم اجتماعی موجود کمک می کنند. آنها چه با سبک زندگی شان و چه با تبلیغات مروجان مصرف گرایی هستند و اذهان را به سمت خرید و مصرف هدایت می کنند و در این راه منافع شخصی شان تامین می شود.

♦️سلبریتی ها در رسانه ها مورد تحسین و ستایش قرار می گیرند و از آنها به مثابه افراد موفق تجلیل می شود . نشانه ها و نمادهای این موفقیت پول و سرمایه و لباس و مو و آرایش و سبک زندگی آنهاست که در رسانه های رسمی یا غیررسمی به نمایش در می آید. افراد و به ویژه جوانان با تفسیری که از موفقیت دارند، به همنوایی با چهره های سرشناس ترغیب می شوند و سعی می کنند مانند آنها بپوشند، بخورند و تفریح و مصرف و حتی فکر کنند.

♦️ بازنمایی مداوم سلبریتی ها در رسانه برای آنها سرمایه اجتماعی و اعتماد خلق می کند و به آنها اعتبار می دهد. این سلبریتی ها در شرایط اقتصادی و اجتماعی که پول معیار و محور و شکل دهنده تعاملات و کنش های انسانی و اجتماعی است، می توانند اعتبار اجتماعی شان و سرمایه اجتماعی شان را به سرمایه اقتصادی تبدیل کنند، بنابراین وارد عرصه تبلیغات می شوند.

♦️محوریت پول چنان است که اخلاقیات در برابر آن رنگ می بازد. چهره سرشناس ممکن است ارزیابی اخلاقی موضوع مورد تبلیغ را فراتر از وظایف و مسوولیت اجتماعی خودش تلقی کند و کاری به درستی یا نادرستی آنچه به عنوان حقیقت به مخاطب تحویل می دهد نداشته باشد. او تبلیغ را به عنوان دروغ منفعت آمیز می پذیرد و اعتنایی به آسیب های احتمالی تبلیغاتی که در آن شرکت جُسته ندارد. او به واسطه سلبریتی بودن اعتبار اجتماعی کسب کرده که بر اساس منافعش از آن استفاده می کند. سوار بر اعتماد مخاطبان، راست و دروغ می بافد تا به آنکه اجیر یا استخدامش کرده سود برساند و خود نیز در این میان به منفعت برسد.

♦️در مشارکت سلبریتی ها در تبلیغات گاهی عوارض و آسیب هایی که به مصرف کننده می رسد کشف نمی شود یا زمان زیادی به طول می انجامد که مشخص شود، مثل عوارض و تبعات داروها و مواد آرایشی و زیبایی و... برای سلامت فرد که اساسا مورد توجه قرار نمی گیرد و فرد تبلیغ کننده هم مورد پرسش قرار نمی گیرد. گاهی [مثل مورد کلاهبرداری شرکت فروش موبایل] تبلیغات موجب ضرر و زیان مالی مصرف کنندگان یا خریداران شده، که مورد توجه قرار گرفته و به یک جنجال تبدیل شده. به هر حال در هر دو صورت ممکن است شخص سلبریتی از پذیرش مسوولیت امتناع کند و از خود سلب مسوولیت نماید. در واقع در تبلیغات، پول محور است و اخلاق یا مسوولیت اجتماعی محلی از اعراب ندارد.

♦️بدیهی است که نمی توان تمام مسوولیت کلاهبرداری و متضرر شدن شهروندان شده را به دوش سلبریتی ها و تبلیغاتچی ها انداخت. این پدیده علت های مهمتری هم دارد که باید در جای خود به آنها پرداخته شود. اما، این نکته واضحی است که تبلیغات برای فروش بیشتر و سود است و محتوای آن ممکن است با اغراق و بزرگنمایی همراه باشد. بنابراین پیش از تصمیم گیری باید جوانب مختلف موضوع را سنجید و تحقیق کرد. البته در جامعه ما که با بحران بی اعتمادی روبه رو است، تعاملات اجتماعی و تبادل و تصمیم گیری به کاری دشواری تبدیل شده است، اعتماد به گروههای مرجع آخرین ریسمانی است که فرد رها شده در ورطه جعل و تقلب و فریب می تواند به آن چنگ بزند ولی حالا مشخص شده این ریسمان هم پوسیده و غیرقابل استفاده است.

+ نوشته شده در چهارشنبه ۱۴۰۲/۱۲/۱۶ ساعت 1:16 توسط عبدالله رضایی  |